
یکی از غذاهای اصیل ایرانی که بسیار خوشمزه بوده و بیشتر افراد خانواده آن را دوست دارند، خورش قورمه سبزی است.
به طور معمول، همه خانم ها قورمه سبزی را به یک شکل و شیوه درست می کنند و همه می دانیم مواد اولیه این خورش عبارت است
از گوشت، لوبیا و سبزی؛
اما آنچه از گفته مادرها و مادر بزرگ ها به یاد داریم، این است که قورمه سبزی وقتی حسابی خوش آب و رنگ و خوشمزه می شود
که آرام آرام بجوشد و خوب جا بیفتد.امروز مراحل طبخ این غذا را برای شما خواهیم گفت؛ هر چند که شاید بیشتر شما آن را بدانید،
اما تا آخر مطلب را که بخوانید نکته هایی دستگیرتان می شود.
نکات ریز در مورد سبزی قورمه سبزی :
مهم ترین نکته در مورد خورش قورمه سبزی ، سبزی خورش است . طبق معمول انواع خوراک سنتی، خورش قورمه سبزی نیز
در نواحی مختلف به روشهای مختلفی تهیه میشود که عمده تفاوت این روشها با هم ، گذشته از نوع لوبیای مصرفی،
نوع سبزی استفاده شده و درصد آنها در مخلوط نهایی سبزی است.
1.به طور معمول سبزی قورمه سبزی را با درصد های زیر مخلوط میکنند :
تره ----------- 35 %
جعفری ------ 30 %
گشنیز-------- 15 %
اسفناج ------ 10 %
شنبلیله ----- 10 %
البته همانطور که گفتم این درصد و حتی این ترکیبات در نواحی مختلف گاهی متفاوت است . به طور مثال در شمال کشور از یک نوع
سبزی به نام "خلواش " نیز داخل سبزی قورمه استفاده میشود. یا گاهی کنار خلواش مقداری "چوچاق" نیز مخلوط میکنند .
در تبریز مقدار تره و اسفناج بیشتر از حد معمول است که باعث میشود کمی طعم خورش تند تر باشد و نیز مقداری نیز برگ " داش کلمی "
( یا همان کلم سنگ سفید ) داخل سبزی استفاده میشود و شنبلیله کلا از ترکیب حذف میشود .
علاوه بر سبزی هایی که در بالا اشاره شد، یک نوع سبزی محلی دیگر به نام " اناریجه " که از آن برای تهیه ماهی شکم پر هم
استفاده میشود - درصد بالایی از سبزی قورمه سبزی را به خود اختصاص داده است و به جای چاشنی لیمو از آبغوره استفاده میشود
و کلا هیچگونه لوبیایی داخل خورش دیده نمیشود ! و حتی گاهی به جای گوشت قرمز از فیله ماهی یا مرغ استفاده میکنند !
شاید به علت کمبود اسم این خورش را قورمه سبزی مینامند ! وگرنه من به شخصه هیچ شباهتی بین این خورش شمالی
خیلی خوشمزه با خورش قورمه سبزی معمولی مشاهده نمیکنم !!!
۲ ـ بهتر است سبزی خورش قورمه سبزی خیلی ریز خرد شود چون به این ترتیب خورش بهتر جا می افتد .
۳ ـ حتی الامکان برای پخت قورمه سبزی از سبزی تازه استفاده کنید . چرا که خورش قورمه سبزی خوشمزه تر و خوش رنگ تر می شود
و صد البته ویتامین های موجود در سبزی بهتر حفظ می شود .
۴ ـ اگر می خواهید سبزی قورمه سبزی را در فریزر نگهداری کنید بهتر است که آن را سرخ نشده در فریزر بگذارید و موقع پخت سرخ کنید
تا سالم تر و خوش رنگ تر (سبزتر) باشد . چون از نظر بهداشت غذا روغن مایع نباید یخ بزند و مصرف روغن جامدهم برای سلامتی مضر است .
۵ ـ شنبلیله خورش قورمه سبزی نباید زیاد باشد چون خورش تلخ می شود .
۶ ـ در برخی از نواحی اصولا از شنبلیله استفاده نمی کنند چرا که ماندگاری بوی آن را نمی پسندند .
۷ ـ در شهرهای آذربایجان گشنیز ، اسفناج یا برگ چغندر به ترکیب سبزی قورمه سبزی اضافه می شود و شنبلیله از آن میان حذف می شود .
۸ ـ اگر سبزی قورمه سبزی درشت خرد شده باشد خورش هر چه بجوشد جا نمی افتد .
۹ ـ در بعضی از نواحی شمال کشور ، سبزی های محلی خود را نیز به قورمه سبزی اضافه می کنند .
۱۰ ـ سرخ کردن زیاد سبزی قورمه سبزی (که در تهران و در میان بعضی از خانواده ها مرسوم است) باعث می شود رنگ آن تیره شده
و خاصیت خود را از دست بدهد و غذا سنگین شود (معده را اذیت کند) .
۱۱ ـ نسبت سبزی های مختلف در قورمه سبزی بستگی به ذائقه خانواده دارد . ولی در هر حال اگر تره زیاد باشد طعم خورش تند می شود .
اسفناج زیاد به خورش ، مزه خورش آلو اسفناج می دهد . شنبلیله زیاد خورش را تلخ می کند و بوی گشنیز هم در
خورش قورمه سبزی نباید خیلی محسوس باشد .
۱۲ ـ اگر سبزی موقع خرد کردن آب انداخت ، آب آن را دور نریخته و به خورش اضافه کنید .
۱۳ ـموقع تفت دادن سبزی دقت کنید که سبزی و روغن را همزمان با هم روی حرارت بگذارید و صبر نکنید تا سبزی روی حرارت
خشک شود بعد روغن را اضافه کنید .روغن سبزی را اول به آن اضافه کنید و به اصطلاح نگذارید آب سبزی خشک شود
بعد روغن بریزید چون رنگ روغن روی خورش جا افتاده و سبزی سبز و خوش رنگ می شود . این کار باعث تیره شدن رنگ سبزی
و نهایتا خورش خواهد شد . ولی اگر روغن را از ابتدا به خورش اضافه کنید رنگ خورش روشن تر خواهد بود .
نکات ریز در مورد گوشت قورمه سبزی :
۱ ـ گوشت قورمه سبزی نباید خیلی ریز باشد . در اندازه گردویی درشت مطلوب است و می تواند با استخوان یا بدون استخوان باشد .
۲ ـ از گوشت راسته نیز می توان استفاده کرد .
۳ ـ استفاده از گوشت گوساله یا گوسفند بستگی به ذائقه خانواده دارد ، ولی این خورش با گوشت گوسفند بدون چربی خوشمزه تر است .
نکات ریز در مورد لوبیای قورمه سبزی :
۱ ـ لوبیای قورمه سبزی ، لوبیای قرمز است .
۲ ـ در بعضی از شهرها (شهرهای خراسان) از لوبیا چشم بلبلی در خورش قورمه سبزی استفاده می شود .
۳ ـ در بعضی از شهرهای استان آذربایجان از لوبیا چیتی استفاده می شود .
۴ ـ در شهر دامغان خانم های قدیمی از لپه استفاده می کنند و چاشنی خورش آبغوره است و جالب آنکه گاهی به جای گوشت گوسفند
از گوشت مرغ هم در خورش قورمه سبزی استفاده می کنند .
۵ ـ در بعضی از شهرهای شمالی قورمه سبزی را بدون لوبیا ، چاشنی ، رب گوجه فرنگی ، آبغوره یا رب غوره طبخ می کنند .
این نوع قورمه سبزی نیز خورش خوشمزه ای است که برای معده سبک است و بعد از خوردن آن احساس سنگینی نمی کنید .
نکات ریز در مورد چاشنی قورمه سبزی :
۱ ـ به عنوان چاشنی معمولا فقط از لیموعمانی استفاده می کنندکه در بعضی از خوراک ، باعث کدر و تیره شدن رنگ خوراک میشود .
و معروف ترین روش استفاده از لیمو امانی نیز همان روش خیساندن در آب ولرم و بعد سوراخ کردن پوست لیمو و استفاده از آن داخل خورشهاست
۲ ـ لیموعمانی همراه با آبغوره استفاده می شود .
۳ ـ از غوره نیز استفاده می شود (که به قورمه سبزی غوره معروف است و در این صورت معمولا لوبیای غذا ، چشم بلبلی است) .
۴ ـ به کار بردن رب گوجه فرنگی همراه با لیموعمانی ، از میزان رنگ سبزی خورش قورمه سبزی می کاهد .
۵ ـ از گرد لیموعمانی در قورمه سبزی نیز استفاده می شود که البته رنگ خورش را تیره می کند .
۶ ـ برخی نیز در خورش قورمه سبزی از چاشنی آب نارنج استفاده می کنند .
در مورد استفاده از لیمو امانی نیز همانطور که قبلا توضیح داده ام، بهتر است به جای سوراخ کردن پوست لیمو با چنگال، لیمو را با
چاقو از وسط ببرید و هسته های آن را خارج کنید و به همین صورت داخل خورش استفاده کنید تا به جای طعم پوست لیمو ،
از طعم و عطر خود لیمو بهره مند شوید .
7.دقت داشته باشید که لیمو امانی در خورش بیشترین مقدار چربی را به خود جذب میکند و بهتر است هنگام میل کردن غذا ،
از خوردن لیموی داخل خورش صرف نظر کنید .
راز و رمز و فوت و فن کوزه گری
خورش های خوشمزه معمولا در استفاده از پیاز داغ خلالی عسلی , ترد و خوشرنگ فراوان و ریختن آب کم و جا انداختن خورش است .
استفاده از ادویه مناسب باعث تهیه یک خورش لذیذ میشه .
هنگام طلایی شدن پیاز داغ و زردچوبه و ادویه مخلوط خورشی ( سفره خونه ای )را اضافه کرده و ( اگر خورش نیاز به رب گوجه
فرنگی داشته باشد رب گوجه فرنگی را نیز همان وقت اضافه کرده و ) تفت بدین . گاهی داخل برخی غذاها نیاز داریم ادویه های خاص
اضافه کنیم مثلا هنگام تهیه قورمه سبزی از شنبلیله خشک هم استفاده می کنیم .حتی اگه از شنبلیله تازه استفاده کرده باشین ،
اضافه کردن شنبلیله خشک ، عطر خوبی به خورش میده و اندازه درشتی و ریزی سبزی خرد شده سلیقه ایست .
بهتر است که از تره و اسفناج ( یا برگ چغندر ) بیشتری در ترکیب سبزی قورمه استفاده کنید تا سبزی لعاب بیشتری داشته باشد و زیباتر شود .
اسفناج به جهت رنگ سبز و لعاب دادن به خورش قورمه سبزی لازمه . ولی مزه اصلی رو تره و جعفری و ( از نظر آذریها گشنیز )
به خورش قورمه سبزی میده و بدون هرکدوم از اینا خورش مزه ای رو کم داره . پس حتما از سبزی ها کامل و فراوون بریزید .
البته در فصولی که اسفناج در دسترس نباشه معمولا از برگ چغندر استفاده میشه .
برخی از هموطنان در استان فارس شوید هم اضافه می کنن .
لیموعمانی ( لیمو امانی ) جز لاینفک خورش قورمه سبزی است که دونوع روشن و تیره داره . برای قورمه سبزی بهتره از نوع تیره تر
استفاده بشه . بهتره که یا درسته بمونه و با چنگال سوراخهایی روش تعبیه بشه تا مزه اش داخل خورش بشه . یا اگه خرد میشه
حتما دانه های اون رو بیرون بیارید تا خورش رو تلخ نکنه .
حبوبات حتما قبلش خوب خیس بخورن و خوب بپزه . لعاب حبوباتی که خوب پخته شده باشد باعث لعاب و مزه خوب خورش میشه .
برای خورش قورمه سبزی برخی : لوبیا قرمز و برخی لوبیا چیتی و برخی خصوصا آذری ها از لوبیا چشم بلبلی استفاده میکنند .
در استان فارس برخی از سیب زمینی به جای لوبیا استفاده میکنند . ضمنا یادتون نره هیچوقت به حبوبات تا اتنهای پخت نمک نمی زنیم چون دیر می پزن .
برخی علاوه بر گوشت خورشی و عصاره موجود در آن عصاره مرغ یا گوشت یا قلم اضافی به خورش اضافه میکنند . .
خورش نباید آبکی باشه در انتها خورش باید با حرارت کم بجوشد تا کاملا جا بیفتد . برخی خورش قرمه سبزی را سیاه و تیره میپسندند
که با سرخ کردن زیاد سبزی میسر میشود ولی اینکار خیلی روش صحیح و بهداشتی نیست چون تمام ویتامین های سبزی
در سرخ کردن زیاد از بین میرود و سبزی به تفاله تبدیل میشود .
قبل از خاموش کردن شعله - برخی از دوستان قطعه هایی از یخ به خورش اضافه میکنند تا روغن خورش به سطح خورش بیاید و زودتر
جا افتاده شود ( جا افتاده دیده شود ! ) .
در آذربایجان برخی داخل خورش قورمه سبزی رب گوجه فرنگی هم اضافه میکنن که خوشمزه میشه .
برخی هم خورش قورمه سبزی را بدون سرخ کردن تهیه میکنند .
ترشی و چاشنی خورش رو معمولا در انتها اندازه میکنند .